Dziś Dzień Matki. W Polsce obchodzimy go 26 maja. W innych krajach często jest to również majowe święto, na przykład w Niemczech przypada w drugą niedzielę maja, a we Francji w ostatnią.
Oto kilka ciekawostek o wyrazach związanych z tym szczególnym dniem – dla nas kobiet, ale też dla wszystkich dzieci. Mama nie byłby mamą, gdyby nie dzieci właśnie.
Wyraz mama w większości języków powstał z dźwiękonaśladowczego wołania niemowlęcia, które uczy się artykułować sylabę ma- poprzez naśladowanie ssania piersi.
Podobnie zresztą tworzone są inne wyrazy typu: tata, lala, baba, papa.
Z prasłowiańskiego *mati w języku polskim mieliśmy dawniej wyraz mać, który stał się podstawą słowotwórczą innych wyrazów:
macierz – ‘matka’; w znaczeniu przenośnym ‘ojczyzna, kolebka’;
maciora – wyraz ten jeszcze w XV w. odnosił się do matki (por. Lament świętokrzyski: „Proścież Boga, wy miłe i żądne maciory”); dopiero później zaczął być używany w znaczeniu ‘samica zwierząt lub ciężarna, szczególnie w odniesieniu do świń’; do XVII w. włącznie nazywano tak królową pszczół.
Rodzina wyrazów pochodnych jest liczna. Żeby wymienić choć kilka przykładów:
Ciekawostką jest wyraz mamotrept – to rodzaj średniowiecznego słownika, który zawierał przekład trudniejszych wyrazów i gramatycznych form łacińskich na język polski.
Wszystkim mamom życzę, by relacja, dzięki której jesteście matkami, dawała Wam spełnienie.
Źródło:
K. Długosz-Kurczabowa, Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, PWN, Warszawa 2018.
